image
ARTİKÜLASYON VE FONOLOJİK BOZUKLUKLAR (KONUŞMA SESİ BOZUKLUKLARI)

Konuşma dilinin iletişimsel işlevinin yerine getirilebilmesinde en önemli faktörlerden birisi, konuşmacının mesajını doğal bir ortamda, herhangi bir söyleşi içinde akıcı bir biçimde aktarabilmesidir.  Bu da, kişinin konuşmak istediği dil dizgesi içinde seslerin anlamları değiştirebilme özellikleri, düzenlenişleri ve işlevleri hakkındaki bilgiyi edinmesini gerektirir. Edinim zaman içinde gelişen örtük bir bilgidir ve alma, algılama, çözümleme ve üretme süreçleri ile bağımlıdır (Topbaş, 1999-2001).

Konuşma düzeneği gırtlak, yutak, yumuşak damak, dil, dişler, dudaklar ile birlikte ağız ve geniz boşluklarından oluşmaktadır. Bu organlar çeşitli pozisyonlara girerek artikülasyonu oluşturmada görev alırlar. Sesin gırtlak üstü düzenekte yer alan organlar yardımıyla konuşma sesleri olarak şekillendirilip üretilmesidir. Konuşma sesi bozuklukları Sesletim (Artikülasyon) ve Sesbilgisel (Fonolojik) bozukluklar olarak incelenir. Artikülasyon bozuklukları, konuşma organlarının yapı ve hareketlerinin kısıtlanmasıyla dildeki seslerin üretiminin doğruluğunun ve hızının etkilenmesi nedeni ile oluşur. Artikülasyon bozukluğu yanlış öğrenmelerden kaynaklandığı gibi dudak damak yarığı, down sendromu, işitme engeli, nörolojik bozukluk gibi bazı anatomik-fizyolojik problemlerden de kaynaklanabilir.

Sesbilgisel (Fonolojik) bozukluklar, dilin sesbilgisini edinme güçlüğüğü olarak tanımlanmaktadır. Sesbilgisel sorunlu çocukların konuşma dili örüntülerini betimleme, değerlendirme ve sağaltım süresinde değerlendirme, anadilin sesbilgisi sistemi ve normal gelişim gösteren çocukların edinim stratejileri ile kıyaslanarak yapılmaktadır. Bu kıyaslama sırasında normal sesbilgisel gelişim aşamalarından yararlanılır ve sesbilgisel sorunların özellikleri tanımlanır. Normal çocuk dili araştırmalarının, dil ve konuşma sorunlu çocuklardaki sorunların kaynağı ve niteliğine ilişkin bilgilerin açıklığa kavuşturulması, önleme, tanılama ve eğitim programlarının hazırlanmasına katkıda bulunmaktadır.

Konuşma Sesi Bozukluklarının tedavisinde aileden çocuğun dil ve konuşma gelişimine dair bilgi alınır ve sesletim ve sesbilgisel örüntüleri ortaya koyacak sesletim ve sesbilgisel testler uygulanır ve elde edilen sonuçlar değerlendirilerek uygun terapi programı hazırlanır.